'Systeem van betaald werk was zo complex dat ik maar vrijwilliger bleef'

De insteek van Disruptief Inclusief? Iedereen die wil werken, moet kunnen werken, en daarvoor een loon krijgen. Dat vraagt om een verandering van de spelregels.

Energie en twijfels

Neem nu Kurt. Hij werkt al jarenlang op verschillende projecten bij Konekt, omdat hij iets wil bijdragen. 'Ik kan met mijn uitkering ook gewoon thuis zitten. Maar samenwerken met collega's geeft me energie. En met mijn bijdrage kan ik iets betekenen voor andere mensen in de samenleving.'

Alleen begon hij zich, naarmate Disruptief Inclusief vorderde, af te vragen waarom hij dit allemaal vrijwillig deed. 'Ik heb altijd gedacht dat mijn loon als werknemer onvoldoende zou zijn om bepaalde extra kosten te dekken. Ik vond het te complex om uit te zoeken hoeveel ik zou verdienen, dus bleef ik maar vrijwilliger.'

Praktijktest

Ons Disruptief Inclusief-team boog zich over het vraagstuk. Het 'VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap' stelt duidelijk dat iedereen recht heeft op arbeid, en dat de werkgever bereid moet zijn tot een redelijke aanpassing om die arbeid mogelijk te maken. Maar wat is een redelijke aanpassing? En wie gaat dat betalen? Het dossier van Kurt was een goede praktijktest, waarin nog maar eens duidelijk werd op hoeveel barrières mensen met een beperking stoten op de arbeidsmarkt.

Leen Van Damme, HR-verantwoordelijke bij Konekt, ging met het dossier aan de slag. Ze besteedde meerdere uren aan het uitpluizen van de complexe regelgeving. 'Mensen met een beperking hebben recht op een Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP). Daarmee kan de loonkost voor de werkgever 20 tot 40% lager liggen, en soms zelfs tot 60%. Probleem is dat je die VOP pas kan aanvragen nadat je de werknemer in kwestie hebt aangeworven. Een serieuze drempel voor de organisatie, want je kan de loonkost niet op voorhand budgetteren.'

Minder loon dan uitkering?

Ook aan de kant van de potentiële werknemer ziet Leen drempels. 'Wat als het loon minder is dan de uitkering van het FOD sociale zekerheid? Kan je je inkomen nog aanvullen met een deel van je uitkering, bijvoorbeeld om de extra kosten te betalen die met je beperking gepaard gaan? De cumulatiegrens is recent opgetrokken tot 63.000 euro voor een bruto jaarsalaris. Daardoor verliest iemand met een beperking nu minder snel zijn uitkering. Toch blijft er nog veel onduidelijk. Net als de werkgever krijgt de werknemer weinig tot geen concrete cijfers.'

Gelukkig voor Kurt en Konekt was de uiteindelijke rekensom positief. Maar Kurt blijft wel met vragen zitten. 'Stel dat de wetgeving ooit verandert of dat ik wil of moet stoppen met werken. Krijg ik dan opnieuw mijn uitkering of val ik terug op het meer kwetsbare statuut van werkloze? En op de lange termijn, zal ik toekomen met een pensioen dat misschien lager ligt dan mijn oorspronkelijke uitkering?'

Vier experten en een suggestie

Leen begrijpt Kurts bezorgdheid. 'De ingewikkelde regelgeving en het tekort aan duidelijke informatie maken het moeilijk om vast in dienst te gaan. En dan ken ik nog mijn weg in dit kluwen en zijn we geholpen door het Gespecialiseerd Team Bemiddeling (GTB), dat mensen met een beperking op de arbeidsmarkt ondersteunt. Maar liefst vier experten hebben zich daar over de zaak gebogen! Dus waarom zou een kmo iemand met een beperking aanwerven? Dat kost tijd en expertise die ze niet hebben.'

Daarom dromen we met Disruptief Inclusief van een eenvoudiger systeem. 'Stel je voor dat een sollicitant met een beperking bij zijn motivatiebrief niet alleen cv en diploma meestuurt, maar ook meteen een officieel document dat haarfijn uitlegt welke maatregelen, kansen tot aanpassing en financiële steun voor de werkgever mogelijk zijn. Dat zou de aanwerving voor alle betrokkenen een stuk makkelijker maken.'

Durf je herdenken?

Een ander voordeel van een vereenvoudigde aanwervingsprocedure is dat de werkgever dan meer energie kan besteden aan de fase vóór de aanwerving. 'Want een toegankelijke werkvloer begint bij anders kijken. Geloof je in mensen met een beperking? En durf je als organisatie creatief functies herdenken? Jobcrafting, ook op teamniveau, dáár zou de werkgever energie aan moeten besteden. En niet aan technisch-administratieve procedures.'

Er is dus nood aan nieuwe spelregels, die we samen met onze projectpartners willen helpen uitschrijven. 'We weten niet wat we onderweg nog zullen tegenkomen, wel waar we willen uitkomen. Dat personen met een beperking ook op de arbeidsmarkt als volwaardig gezien worden.'

Disruptief Inclusief is een project van Konekt, VDAB, GTB, DWSE, SERV, platform handicap en arbeid, met de hulp van mensen met een beperking, hun persoonlijk netwerk, werkgevers en begeleiders