Wie al eens is blijven zitten, weet hoe demotiverend dat is. Waarom zouden we jongeren met een beperking dan tot hun 25ste naar het middelbaar laten gaan? Directeur Koen Deweer gaf er vandaag zijn mening over in De Standaard.
Dit artikel verscheen als opiniestuk in De Standaard van 1 februari 2019
De Gezinsbond luidt de alarmbel. Wachtlijsten voor personen met een handicap blijven aanslepen, waardoor veel jongeren met een beperking na hun schoolcarrière geen uitzicht op ondersteuning hebben. Daar hebben we een Belgische oplossing voor bedacht: we laten ze gewoon zitten in het buitengewoon secundair onderwijs (BuSO). Vandaag zitten meer dan negenhonderd leerlingen met een beperking die ouder dan 21 zijn in het BuSO, zoals David Vanhoof (De Standaard, 30 januari 2019). Velen van hen doen hun laatste jaar secundair makkelijk vijf tot negen keer opnieuw.
Al eens ervaren hoe motiverend het is om een jaar te blijven zitten? Laat staan negen keer. Stel je voor dat je op je 25ste nog elke dag naar de middelbare school gaat. De oplossing om volwassenen in de school te laten wachten, is handig omdat daar een open portefeuille is. Hoe meer leerlingen, hoe meer budget, ook voor de school. Een leerling in het BuSO kost 20.000 euro per jaar. Een eenvoudige rekensom leert dat de kosten voor die negenhonderd leerlingen maar liefst 18 miljoen euro bedragen.
Jongeren met een beperking willen net als hun broer of zus gaan werken en zijn daar gemotiveerd voor.
De voorbije jaren heb ik veel jongeren met een beperking ontmoet. Wat me opvalt, is dat velen van hen een laag zelfbeeld hebben en zich nutteloos voelen. Je zou voor minder. Ze wachten jarenlang op de volgende stap, en dat is vaak: van het BuSO naar een ‘voorziening’ waar goed voor hen gezorgd wordt. Maar veel jongeren hebben geen zin om naar een dagcentrum of een voorziening te gaan waar ze in groep moeten samenleven met mensen met wie ze niet per se iets gemeenschappelijks hebben, behalve hun beperking. Ze willen net als hun broer of zus gaan werken en zijn daar ook heel gemotiveerd voor. Alle respect voor de leerkrachten en de school die hun best doen, maar de secundaire school is niet de context die een 25-jarige nodig heeft.
Er is meer budget nodig om iedereen een gepast persoonsvolgend budget te geven, volmondig akkoord. Er wordt met zorg bepaald hoeveel budget de jongeren nodig hebben om hun ondersteuning te kunnen organiseren. Alleen gebeurt die inschaling op het moment dat bij velen onder hen alle levenslust weg is. Wat zou er gebeuren als we jongeren inschalen nadat we ze de kans gegeven hebben om eerst hun volle potentieel te ontwikkelen? Stel dat ze eerst hun talenten kunnen ontdekken, zelfvertrouwen krijgen en zich verbonden voelen met de samenleving. Het potentieel van de jongeren wordt systematisch schromelijk onderschat en niet ontwikkeld of benut. Daardoor kosten ze meer dan nodig is.
We gijzelen jongeren in systemen die hen klein houden, hen afzonderen en hen uitsluiten.
Minstens een kwart van de jongeren heeft de full-option-ondersteuning die de gemiddelde zorgaanbieder (voorziening of dagcentrum) graag verkoopt, niet nodig. Hoe meer cliënten, hoe meer budget voor die instellingen. Zo is de cirkel rond. We gijzelen jongeren in systemen die hen klein houden, hen afzonderen en hen uitsluiten. Zorgaanbieders zoeken een evenwicht tussen de economische belangen van de organisatie en de noden van de persoon zelf. Laten we maken dat de weegschaal naar de juiste kant blijft overhellen.
Achttienjarigen dromen ervan om hun vleugels uit te slaan, maar horen elke dag opnieuw dat dat voor hen niet weggelegd is. Hun toekomstplan is voor hen uitgestippeld: goede zorg en bescherming staan centraal. Terwijl de jongeren net als iedereen hun talenten willen inzetten, van betekenis willen zijn voor de maatschappij en erbij willen horen. De glazen stolp moet er af.
Het is geen rocket science. Konekt is een organisatie die jongeren met een beperking ondersteunt om voluit te leven in een inclusieve samenleving. Bij onze opleiding tot co-medewerker in het bedrijf, zien we jongvolwassenen in een halfjaar groeien van afhankelijke tot zelfbewuste jongeren die geloven in zichzelf en iets te bieden hebben. Meer dan 83 procent blijft na het opleidingstraject en de stage aan het werk in het bedrijf, ook al werd eerder voor hen beslist dat ze nooit een job zouden aankunnen. Bedrijven die met ons samenwerken, rapporteren de meerwaarde die
de jongeren brengen.
Geef jongeren met een beperking de kans om zelf hun talenten te ontdekken in plaats van hun toekomstplan volledig uit te stippelen.
Met Brake-Out hebben we een nieuw leermodel uitgebouwd dat nog intensiever inzet op de krachten van de jongeren. Het is een soort hogeschool waar jongeren met een beperking gedurende drie jaar twee dagen per week werken aan zichzelf binnen vier leerlijnen. Erbij horen, je talenten inzetten, zelfstandigheid en van betekenis zijn voor een ander. De resultaten zijn opmerkelijk positief, we zien de jongeren groeien en zin krijgen in het leven.
De jongeren zullen zelf aantonen dat het anders kan. Zij zijn de gamechangers en de ambassadeurs van een nieuw model dat verouderde onderwijssystemen in vraag zal stellen. De dansers van Platform-K doen dat al. Ze tonen aan dat ze het talent hebben om op professioneel niveau dansproducties te brengen die rondreizen in Europa en binnenkort in Zuid-Amerika. Nu worden ze nog uitgesloten van het dansonderwijs, maar de meerwaarde die ze brengen, is niet meer te ontkennen.
Laten we samen werken aan inclusieve leerhotspots waar leren, werken en ontmoeten hand in hand gaan en waar jongeren met een beperking hun 21ste-eeuwse vaardigheden kunnen ontwikkelen.
Konekt organiseert in heel Vlaanderen praktijkgerichte opleidingen voor schoolverlaters met een verstandelijke beperking, ASS en/of NAH. Je leert bij over je sterktes en ontdekt nieuwe dingen. Samen bouwen we aan een toekomst die jij zélf wilt.
