Inclusief onderwijs is méér dan aangepaste lessen voor jongeren met een beperking. Bij Konekt experimenteren we met leerpraktijken waarin leerkrachten en jongeren anders kijken naar leren en evalueren. Het inclusief onderwijs van de toekomst vertrekt vanuit de talenten van leerling en leerkracht.
Inclusief onderwijs blijft moeilijk in Vlaanderen. Leerkrachten doen vaak enorm hard hun best, maar kunnen niet veel meer doen dan de lessen aanpassen aan leerlingen met een beperking. 'En dat is jammer', zegt Femke Houbrechts, trainer bij Konekt. Zij verdiept zich in inclusieve onderwijstheorie en vernieuwende praktijken. 'Het huidige inclusief onderwijs is gebaseerd op wat de gemiddelde leerling nodig heeft. Voor jongeren met een beperking worden er dan aanpassingen gedaan, met veel inzet en goede bedoelingen. Die aanpassingen komen voort uit wat de leerling in kwestie niet kan, en zijn bedoeld om hem of haar zo goed mogelijk te laten voldoen aan het gewenste gemiddelde.'
Door die focus op wat leerlingen met een beperking niet kunnen, voelde Pieter zich jarenlang minderwaardig in het inclusief secundair onderwijs. 'Niemand had oog voor Pieters talenten, laat staan dat hij erin werd aangemoedigd', vertelt Femke. 'Pas tijdens onze opleiding Cobegeleider in de kleuterklas voelde Pieter dat mensen voorbij zijn autismespectrumstoornis keken. In die opleiding leerde hij zijn talenten kennen en gebruiken. Pieter bleek sterk in het verwerken van de theorie rond kleuters, maar in de klas ontdekte hij bijvoorbeeld dat hij erg zorgend is naar collega-cursisten. Ook zijn beweegtalent sprong in het oog.'
Plots was het niet meer Pieters beperking die centraal stond, maar wel wie hij is als persoon, wat hij kan en waar hij door gepassioneerd is. Zo voelde hij zich niet langer de vreemde eend in de bijt. 'Zo zijn er in het inclusief onderwijs wel meer jongeren die zichzelf niet ten volle kunnen ontwikkelen, omdat er weinig ruimte is voor het individu.'
Stel je voor dat de lat niet voor elk vak voor iedereen even hoog moet liggen. Zo benader je leerlingen vanuit hun sterktes.Femke Houbrechts, Trainer bij Konekt
Uiteraard vindt Femke het zinvol om leerlingen als Pieter in hun beperking te ondersteunen. 'Maar het Leersteundecreet vertrekt nog altijd grotendeels vanuit het defectdenken. En als inclusief onderwijs niet meer is dan problemen wegwerken, dan gaat er veel potentieel verloren. Weet je, de meeste jongeren kunnen voorbij hun eigen beperking kijken. Maar als leerkrachten en klasgenoten niet zien dat ze bijvoorbeeld een specifiek gevoel voor humor hebben, net heel goed kunnen plannen of een echte bruggenbouwer tussen mensen zijn, dan verschrompelt dat talent. De focus van het onderwijs op de kennis en vaardigheden van de gemiddelde leerling doet leerlingen hun talenten naar de achtergrond verdwijnen. Daar stellen we ons vragen bij. Moeten leerlingen allemaal exact dezelfde kennis hebben? Als de defecten zo vaak centraal staan, zijn we onderweg dan niet ook alle verschillen en passies aan het afvlakken? Waarom niet vertrekken vanuit hun sterktes om dan onderweg en vanuit die energie de moeilijkheden mee te nemen?'
Femke droomt van onderwijs waarin iedere leerling uniek is én zijn/haar talenten kan laten schitteren. 'Een andere kijk op de leerling als individu is niet alleen goed voor jongeren met een beperking, het komt de hele klas ten goede. Stel je voor dat de lat niet voor elk vak voor iedereen even hoog moet liggen. dat helpt om anders naar ondersteuningsnoden te kijken, maar vooral: het benadert leerlingen vanuit hun sterktes. En dat is uiteindelijk toch het doel van onderwijs? Elk individu op maat versterken en laten groeien tot zijn of haar maximaal potentieel.
Geïnteresseerd in onze visie op onderwijsvernieuwing? Benieuwd naar hoe talentgericht onderwijs ook inclusie ten goede komt? Lees dan zeker over Hotspots voor Talent, een project in opdracht van ESF, waarbij we op zoek gaan naar hoe het onderwijs van de toekomst er kan uitzien. Of wil jij net als Pieter je talenten inzetten in de kleuterklas? Dan is onze opleiding Co-begeleider in de kleuterklas misschien iets voor jou!
