Het medialandschap moet inclusief worden voor mensen met een beperking. Dat zei comedian William Boeva maandag 12 september in een open brief, die hij met een klein hartje op zijn Facebookpagina deelde. De post ging viraal en wakkerde een boeiend debat aan over representatie en inclusie. Al misten we vaak de stem van mensen met een beperking in deze discussie, die nochtans over hen ging. We belden daarom even een paar van onze Konekteerders en collega’s op.
↑ William Boeva
Met intussen ruim 22.000 likes en 9.700 shares, kon de open brief van William Boeva op veel steun rekenen. Hij kreeg naar eigen zeggen veel berichtjes van mensen met een beperking die hem bedankten. In zijn brief spreekt hij de Vlaamse media streng toe: ‘Zijn we echt nog op dit punt?’ Daarbij noemt hij twee tv-programma’s bij naam: Out of Office, een vtm-programma dat nog niet is uitgezonden, waarin Bruno Van Den Broecke mensen met een burn-out naar een boerderij stuurt waar mensen met een beperking werken. En Down the road, de chouchou van de VRT, waarin Dieter Coppens met een groep jongvolwassenen met het syndroom van Down op reis gaat.
Vtm en de VRT reageerden op de brief, en vooral die laatste schoot heel krampachtig in de verdediging. De openbare omroep zei heel nauw samen te werken met GRIP vzw. Hun Coördinator Patrick Vandelanotte bevestigt ons dat zij aansluiten bij het diversiteitsoverleg, maar wat betreft Down the road hebben zij vorig jaar wel het signaal gegeven dat ze er beter mee zouden ophouden omdat het programma niet bijdraagt tot inclusie. De VRT kwam dan met een lijstje van programma’s waarin mensen met een beperking in beeld komen. En ze verlegde vooral ook de focus naar of Down the road al dan niet een goed programma is, in plaats van in te gaan op de bredere discussie die Boeva op gang wilde trekken. Woordvoerder Jan Sulmont benadrukt dat de openbare omroep wél veel doet voor inclusie, en dat VRT al 3 jaar op zoek is naar een schermgezicht met een beperking. Je kan je afvragen waar de stakkers in godsnaam zijn gaan kijken om zo’n lange, maar vruchteloze queeste te ondernemen. Bij deze steken we graag onze hand uit om de VRT mee te ondersteunen in hun zoektocht, want er zijn genoeg getalenteerde mensen die dit maar wat graag zouden doen.
↑ Kurt Vanhauwaert
In zijn open brief vroeg Boeva de media om programma’s te maken waarin mensen met een beperking in hun sterkte getoond worden, zonder dat die beperking ertoe doet. Ook onze Konekteerders en collega’s geven aan dat ze dit belangrijk vinden. “Eindelijk iemand die zegt wat ik denk”, zegt Kurt Vanhauwaert. “De VRT zegt dat Down the road niet gaat over de beperking. Maar als je alleen mensen met een specifieke beperking meeneemt op reis, creëer je twee werelden: mensen met een beperking staan apart van mensen zonder beperking. Die tweedeling bestaat al in heel onze maatschappij en dat los je niet op door iemand in beeld te brengen en daarna weer terug te sturen naar hun voorziening.”
Daar sluit ook Hanne Hamels zich bij aan. “Waarom mogen er alleen mensen met het syndroom van Down mee op reis gaan? Waarom geen mensen met een andere beperking? Of een groep van mensen waar niet iedereen een beperking heeft? Dat zou ik veel inclusiever vinden. Dat is niet alleen zo voor Down the road hoor, er was bijvoorbeeld ook Cupido Ofzo, een programma waar mensen met een beperking aan elkaar gekoppeld werden. Waarom is dat een apart programma? Kan een rolstoelgebruiker bijvoorbeeld niet meedoen met Blind Getrouwd? Ik vind het jammer dat er zo weinig rolmodellen zijn met een beperking.”
↑ Hanne Hamels
Omdat er zo weinig mensen uit de community in beeld komen, ligt er veel druk op de weinige mediaverschijningen die er zijn. “De groep ‘mensen met een beperking’ is heel groot en divers”, aldus Kurt. “Dat maakt het ook moeilijk om tot representatie te komen. Ik voel mij niet vertegenwoordigd door iemand met het syndroom van Down. Trouwens: mijn beperking is een heel klein stukje van mezelf. Waarom zou ik me dan identificeren met iemand met een beperking die op tv komt, als we niets anders gemeen hebben?”
Waar volgens ons het schoentje wringt? Mediamakers verwarren maar al te vaak representatie met inclusie. Iemand met een beperking in beeld brengen, is nog maar stap één in het proces. Zitten er ook mensen met een beperking mee aan de redactietafel? Worden er mensen met een beperking geïnterviewd? En mogen zij ook komen praten over onderwerpen die niet per se met hun beperking te maken hebben? Vraag je in een discussie als deze naar de visie van mensen met een beperking zelf, of enkel die van hun ouders? Als je een fictiereeks maakt, laat je een personage in een rolstoel dan ook vertolken door een rolstoelgebruiker? Je snapt het wel: inclusie. Nothing about us, without us – niets over ons, zonder ons.
"We moeten niet iemand op een stoel zetten voor de vorm. Het gaat om het grotere geheel: werken aan een inclusieve samenleving, waarin het niet meer dan normaal is dat personen met een beperking op tv komen.”Kurt Vanhauwaert, Medewerker Konekt
Maar quota zijn hier niet de oplossing, vindt Kurt. “Representatie moet er zijn omdat het zo hoort, omdat tv een afspiegeling is van de maatschappij. Niet omdat het moet. De VRT kan een schermgezicht met een beperking aannemen, maar we moeten niet iemand op een stoel zetten voor de vorm. Het gaat om het grotere geheel: werken aan een inclusieve samenleving, waarin het niet meer dan normaal is dat personen met een beperking op tv komen.”
Dat vindt ook Gilles Dupont. “Ik vind het superjammer dat er zo weinig representatie is. Maar het gaat verder: we moeten mee rond de tafel kunnen zitten, zodat we mee kunnen afstemmen hoe we in beeld gebracht worden. Als je een programma wilt maken over ons, leer dan eerst onze leefwereld beter kennen. Nodig ons uit op de redactie. Niet enkel om je vragen te beantwoorden, maar ook om het plan mee uit te werken.”
Conclusie? Er is nog heel wat werk aan de winkel om tot een inclusief tv-landschap te komen. Maar geen paniek, Vlaamse mediahuizen, er zijn genoeg getalenteerde mensen die niet liever willen dan jullie helpen om dat doel te bereiken. We sturen jullie met plezier hun contactgegevens door. Jullie weten ons te vinden!
Zou je graag vrijwilligers met een beperking inzetten in je werking? Door na te denken over de drempels in jouw organisatie boek je al heel snel resultaat. Konekt kan je daar op verschillende manieren bij begeleiden.
